Volgende maand is het drieëndertig jaar geleden dat ik naar Bosnië vertrok. Twintig jaar was ik, een kind nog en in geen enkel opzicht volwassen te noemen. Thuis werd alles voor mij geregeld. Er was altijd geld, er was altijd eten, er was altijd alles. Ik hoefde niet eens de benzine van mijn auto te betalen. Die auto had ik trouwens ook gekregen... Mijn ouders hadden drie winkels die goed liepen, ik had een weekendbaantje en maakte me nergens zorgen om. Beetje blowen, beetje uitgaan en morgen bestond niet. Al mijn vrienden gingen studeren en ik bleef achter in Heerde, geen idee wat te doen met mijn leven. Dat soort gedachtes en ideeën besteedde ik uit. Aan mijn ouders, leraren, decanen. De toekomst was voor later...
En zo vond ik mijzelf na de MEAO op de HEAO. Waarom? Omdat het op elkaar rijmde. Vanaf dag één voelde ik mij er niet thuis. Ik verdwaalde constant en als ik als iets van de lesstof begreep dan boeide die me niet. Na een maand of drie, na weer een dag angst en onzekerheid, kwam ik op een middag thuis en barstte in huilen uit. Ik wilde niet meer. Gelukkig was dat geen probleem, ik had best rielekste ouders. Maar ik hoefde niet te denken dat ik thuis kon gaan rondhangen. Ik moest meteen werk zoeken. Prima. Dat was zo gevonden. Of beter gezegd, dat vond mijn vader voor me. Ik kon en durfde niks als het niet vertrouwd en bekend was. Ik was een bang kereltje die nooit voor zichzelf had leren zorgen. Het enige wat ik had was een hoop praatjes en een grote mond. En zo stond ik een paar weken later in de enveloppenfabriek.
Dat ik stopte met school betekende ook dat ik in dienst moest. Ik had uitstel gekregen voor mijn studie maar dat viel nu weg. Het leger leek me wel wat. Ik had gehoord dat je in dienst op kosten van Defensie ook studies kon volgen en ondertussen had ik mooi een jaar de tijd om na te denken over mijn toekomst. Het perfecte plaatje tekende zich af in mijn hoofd.
Het werk in de enveloppendrukkerij was te doen. Mijn beste maat werkte er ook, dat hielp, en ik wist dat het eindig was. Voor de rest was het kop omlaag en de gesprekken over voetbal en het racisme proberen te negeren. Dat lukte aardig dankzij het lawaai van de machines en de oordoppen die ik droeg. Er waren toen ook al genoeg mensen die asielzoekers enge wezens vonden, maar vanuit de samenleving werden de ergste vooroordelen en mythes nog wel gecorrigeerd en ontkracht. Zo was er een winkelier die een bordje ophing aan de deur waarop stond: WIJ LATEN MAAR ÉÉN ASIELZOEKER PER KEER NAAR BINNEN. Een incident dat het landelijke nieuws haalde en waar schande van werd gesproken. Het bordje moest weg, want discriminatie. Maar over het algemeen werden asielzoekers als exotische nieuwkomers gezien, waar je wat van kon leren. Heel schattig en goedbedoeld maar het was ook een beetje belerend en neerbuigend. Het was het begin van de multiculturele samenleving. De muur was gevallen en de ramen stonden open en de winds of change waaiden over Europa, overal vrijheid brengend. Maar waar verandering optreedt, zal ook weerstand ontstaan. Nationalisme en xenofobie staken de kop op in het uiteengevallen Joegoslavië, gevoed door machtsgeile politici, en de burgeroorlog was een feit.
Mijn diensttijd begon in mei '92 met mij opleiding tot vrachtwagenchauffeur in Venlo, ook wel Venlorado genoemd - een woordspeling op de Vendorado vakantieparken. Dicht aan de Duitse grens gelegen had Venlo zo'n vijftig coffeeshops om de Duitse drugstoeristen te bedienen. En ons soldaatjes, al was ik nog best een braverik, vergeleken bij sommige anderen. Ik was voor het eerst van huis en zo gedroeg ik mij ook. Ik ging iedere avond zo stoned als een garnaal naar bed en dat was het wel. Alcohol drinken deed ik niet dus ik kwam nooit in de bar. Dat heeft me een keer een geldprijs van een paar honderd gulden gekost, want iedere avond werd er in de bar een pot verloot door een registratienummer om te roepen. Bij geen gehoor werd het bedrag verhoogd en schoof die pot door naar de volgende dag. Op een avond kwam ik weer zo high als een Vlaamse papegaai op mijn kamer om te vernemen dat mijn naam en registratienummer waren omgeroepen.
Nederland verloor die zomer de halve finale van het EK voetbal van de latere Europees kampioen Denemarken. De Deense voetballers waren al met vakantie toen ze werden teruggeroepen omdat het gekwalificeerde Joegoslavië niet meer bestond. Na twee maanden opleiding en heel veel jointjes heb ik in Venlo mijn vrachtwagenrijbewijs gehaald. Daarna ging het naar Utrecht voor mijn volgende opleiding. Dit keer tot magazijnbediende. Joehoe...
Voordeel tijdens de opleiding is wel dat je de hele dag iets te doen hebt. Daar kwam ik achter toen ik paraat kwam te zitten in Assen. In Utrecht zat ik overdag in de schoolbanken en 's avonds hing ik in de coffeeshop. Ik sliep met een jongen op de kamer die had zulke bolle ogen dat hij 's nachts zijn oogleden niet dicht kreeg. Hij sliep met open ogen. Origineel waar.
Verder weet ik weinig meer van mijn tijd in Utrecht. Ik was jong, dom, een hormonenbom en altijd stoned... Ik was pas op mijn negentiende begonnen met blowen, dus het was allemaal nog erg spannend en nieuw. De roes opende een nieuwe denk- en belevingswereld. Door het blowen en de tijd van huis ontdekte ik wat ik mijn hele tienertijd al vermoedde maar waar ik altijd te bang voor was om het uit te zoeken. Dat er meer is in het leven dan het burgerlijke bestaan van school, werken, trouwen, sterven.
Reactie plaatsen
Reacties